Misschien wel het mooiste boek van Hermann Hesse is ‘Tussen de raderen’. Het vertelt over Hans, de meest begaafde leerling van een kleine school in het Zwarte Woud. Van hem wordt verwacht dat hij naar het seminarie gaat. Dat betekent voor hem steeds harder studeren. Zijn geliefde wandelingen in de vrije natuur moet hij opgegeven. Tot ieders verbazing sluit hij vriendschap met Hermann. Die is in alle opzichten Hans’ tegenpool: hij is lui, losbandig en verafschuwt studeren. Hans leert de lessen van Herman niet, studeert steeds harder, op een terrein dat anderen voor hem hebben uitgekozen. Het gaat steeds moeizamer. Hans overlijdt jong.
Alfried Längle is een leerling van Viktor Frankl, grondlegger van de logotherapie. In onderstaande YouTube verhaalt hij van een jonge studente, die bij hem komt de klacht: “In de studie die ik zelf gekozen heb en leuk vind, ben ik lui en onproductief. Daar wil ik graag vanaf.” De studente vertelt, dat haar eerste studie was uitgekozen door haar moeder. Vijf jaar lang had zij zich kapot gewerkt, nooit lui, tot zij in een heftige burn-out belandde. Zij is hier bovenop gekomen en opnieuw gaan studeren. De nieuwe studie is haar eigen keus en zij is gepassioneerd over het onderwerp. Maar nu is zij vaak wel lui. Alfried Längle benadrukt hoe zij zichzelf hiermee beschermt tegen burn-out. In zijn therapie met haar werkt hij met die luiheid, die nu geen functie meer heeft en haar hindert. Luiheid als zinloze of zinvolle zelfbescherming? Zinvol als de activiteit betekenisloos is. Maar zinloos als we ons willen vrijmaken voor een activiteit, die betekenisvol is, die een zelfgekozen zin geeft aan ons leven.
Matti Groot 